Ekologia – to kolejny ważny obszar w naszej pracy. Aktywnie, poprzez działanie edukujemy dzieci. Bierzemy czynny udział w Sprzątaniu świata, obchodach  Święta Ziemi, Marszach ekologicznych. Organizujemy spotkania z kompetentnymi
w tej sprawie ludźmi. Uczestniczymy corocznie
w Międzyprzedszkolnym Przeglądzie Teatrzyków Ekologicznych. Uczestniczymy w konkursach ekologicznych, aktywnie zbieramy makulaturę.

Edukacja ekologiczna dzieci przedszkolnych.

 Kształtowanie prawidłowej postawy w kwestii odpowiedzialności za środowisko naturalne należy rozpocząć jak najwcześniej. Dzieci powinny być świadome, że ochrona i odpowiednie traktowanie otaczającego nas środowiska są bardzo istotne i stanowią obowiązek każdego człowieka. Dla dzieci kontakt z naturą jest źródłem wielu wrażeń i doznań. Wrodzona wrażliwość najmłodszych pozwala im dojrzeć i zrozumieć, że stanowią część przyrody – na co dzień uczą się dostrzegać jej różnorodność. Poszerzająca się wiedza na jej temat sprawia, że dzieci łatwo uznają ochronę przyrody za wartość. Przyroda to przecież nie tylko odległe czasem góry czy morze, lecz właśnie najbliższe środowisko, które może stać się miejscem i środkiem edukacji ekologicznej.

Najmłodsi uczniowie zapoznają się ze światem roślinnym i zwierzęcym oraz ze zjawiskami przyrodniczymi w przedszkolu i w ramach edukacji przyrodniczej. Na tych zajęciach kształtowana jest u dzieci wrażliwość ekologiczna. Zdobywane umiejętności dostrzegania piękna przyrody i potrzeby obcowania z nią rozwijają w dzieciach poczucie estetyki. Z kolei uwrażliwienie ich na bogactwo natury oraz konieczność jej zachowania dla wszystkich sprawiają, że uczniowie stają się świadomi niewłaściwych zachowań w stosunku do środowiska. Odpowiednie działania edukacyjne powodują, że dzieci same starają się unikać działań destrukcyjnych i zwracają uwagę innym osobom, które tak postępują.

Cele edukacji ekologicznej przedszkolnej obejmują:

• przekazywanie dzieciom podstawowych wiadomości o ekosystemach, obiektach i zjawiskach przyrodniczych znajdujących się w otaczającym środowisku;
• wskazanie znaczenia czystości powietrza dla prawidłowego rozwoju roślin, zwierząt i ludzi;
• kształtowania poczucia odpowiedzialności za lokalne zmiany środowiskowe, za którymi stoi człowiek;
• uświadomienia dzieciom problemu utylizacji śmieci;
• zapoznania uczniów z kwestią ochrony zwierząt;
• wskazanie pochodzenia żywności;
• uświadomienie konieczności oszczędzania energii i wody;
• zapoznanie ze źródłami energii odnawialnej;
• podejmowanie działań proekologicznych;
• zapoznanie z zasadami ochrony terenów zielonych;
• kształtowanie odpowiedzialności za użytkowane obiekty;
• rozwijanie wrażliwości estetycznej w najbliższym otoczeniu;
• kształtowanie postaw twórczych dzięki kontaktowi z przyrodą;
• rozwijanie wrażliwości na piękno przyrody.

W edukacji przyrodniczo-środowiskowej wyróżnia się trzy warianty;

– edukacja o środowisku

– edukacja w środowisku

– edukacja na rzecz środowiska.

Edukacja o środowisku – Lokalna i globalna rzeczywistość przyrodnicza i społeczna są wykorzystywane jako źródła wiedzy naukowej, która sprzyja rozwojowi wszechstronnych umiejętności dziecka. Celem edukacji o środowisku jej jest przybliżanie i objaśnianie zasad współistnienia systemu przyrodniczego i świata człowieka. Dziecko powinno poznawać różnorodne ekosystemy i ich oddziaływanie poprzez obserwację, przewidywania, przeżywanie, eksperymenty, badania i ich wartościowanie.

Edukacja w środowisku –  Nauka o lokalnym i globalnym środowisku odbywa się poprzez bezpośredni kontakt i działania w rzeczywistości przyrodniczej. Takie podejście, dzięki naturalnej aktywności dziecka, kształtuje odpowiednie spostrzeganie piękna przyrody i uczy szacunku do natury. Uwrażliwia najmłodszych na zachowania degradujące środowisko i buduje poczucie odpowiedzialności za otoczenie.

 Edukacja dla środowiska –  Ma za zadanie przygotowanie i ukształtowanie u dzieci pełnego troski podejścia i odpowiedzialnego działania na rzecz środowiska. Jej celem jest wpojenie takich wartości, które zaktywizują dziecka do podejmowania działań profilaktycznych na rzecz środowiska, do rozwiązywania problemów środowiskowych oraz podjęcia próby ochrony przyrody.

Przykłady zajęć

Temat: Segregacja odpadów

Właściwa segregacja odpadów jest palącym problemem współczesnego społeczeństwa.

Dzieci od najmłodszych lat powinny uczyć się, jak właściwie postępować ze śmieciami. Każde przedszkole ma wyznaczone miejsce na odpady.

Nauczyciel pokazuje je dzieciom i omawia funkcje poszczególnych koszy na śmieci; instruuje, co należy do nich wrzucać, a czego nie wolno. Następnie – podczas zajęć w grupie – dzieci utrwalają zdobytą wiedzę.

Nauczyciel omawia z dziećmi kwestie recyklingu, podkreśla ważność powtórnego użycia danego odpadku.

Zabawa 1

Nauczyciel przeprowadza z dziećmi zabawę manipulacyjną pt. „Zgaduj Zgadula, co skrywa kula”. „Kulą” w tym wypadku może być tekturowe pudło lub koc, pod którym schowane są różne produkty i przedmioty w oryginalnych opakowaniach. Dzieci kolejno podchodzą, nauczyciel zasłania im oczy. Każdy maluch losuje produkt, określa z jakiego materiału zrobione jest jego opakowanie i do którego kosza powinno trafić.

Zabawa 2

Dzieci przynoszą z domu rozmaite „śmieci”, które zostaną wykorzystane powtórnie w ramach zajęć plastycznych. Za pomocą nożyczek, kleju i przedmiotów zgromadzonych przez grupę

dzieci mają za zadanie stworzyć np. kosmiczne ludziki, fantazyjne pojazdy, niezwykłą roślinę. Zadaniem nauczyciela jest podanie tematu i pozostawienie dzieciom swobody w kształtowaniu swoich wizji. Wykonane przedmioty prezentowane są rodzicom.

Zestaw 2

Temat: Drzewo – towarzysz człowieka.

Drzewa towarzyszą człowiekowi od zawsze. Pełnią pożyteczną rolę: dostarczają tlenu, owoców, drewna, upiększają krajobraz. Są przyjacielem człowieka, dlatego należy się z nim obchodzić właściwie.

Zajęcia 1

Dzieci uczą się pojęć związanych z drzewem. Nauczyciel omawia budowę drzewa, przedszkolaki podpowiadają nazwy jego poszczególnych części. Następnie nauczyciel rozdaje dzieciom siedzącym w kółku obrazki różnych drzew. Maluchy mają za zadanie opisać, co widzą. Każde dziecko powinno wypowiedzieć poprawnie zbudowane zdanie, w którym znajdzie się przynajmniej jeden wyraz określający drzewo. Wypowiedzi zaczynają się podobnie, przykładowo:

„Moje drzewo ma dużo owoców”.

„Moje drzewo ma długi pień”.

„Moje drzewo ma gęste i splątane korzenie”.

„Moje drzewo ma grubą korę”.

Zajęcia 2

Nauczyciel wraz z dziećmi wybiera się na wycieczkę do pobliskiego parku lub lasu.

Znajdują karpy ściętych drzew (najlepiej upewnić się przed wycieczką, czy łatwo będzie je w danym miejscu znaleźć i czy nadają się do naszych celów).

Część 1

Nauczyciel wraz z dziećmi starają się określić historię ściętego drzewa. Prowadzący zajęcia pokazuje, jak można oszacować wiek drzewa poprzez liczenie słoi oraz tłumaczy, jak interpretować ułożenie słojów. Podkreśla, że wiek drzewa przewyższa wiek człowieka.

Część 2

Nauczyciel porusza z dziećmi zagadnienie pt. „Jak długo rośnie las” i proponuje zabawę ruchową.

Dzieci starają się określić, ile z nich jest potrzebnych, by objąć pień ściętego drzewa. Następnie na znak nauczyciela rozbiegają się po parku/lesie i starają się znaleźć drzewa podobnej grubości. Wspólnie z nauczycielem zastanawiają się, kiedy każde drzewo zostało zasadzone.

Zeszyt 1

Dzieci młodsze mają zazwyczaj problem ze skalą czasową, dlatego warto użyć porównań, takich jak przykładowo:

„To drzewo musi mieć przynajmniej 50 lat, czyli musiało zostać zasadzone jak moja babcia była dzieckiem”.

„To drzewo jest bardzo cienkie, może mieć koło 10 lat, czyli jest w wieku mojego brata”.

Temat: Czy rośliny piją wodę?

Nauczyciel omawia z dziećmi, co potrzebne jest ludziom i zwierzętom, by mogły żyć.

Zastanawiają się wspólnie, w jaki sposób zwierzęta piją i jedzą; które robią to w sposób podobny jak ludzie, a które zupełnie inaczej. Dzieci z reguły nie mają problemu, by wyobrazić sobie, w jaki sposób zwierzęta spożywają pokarmy – większość z nich posiada paszczę, dziób lub pysk. Kłopot pojawi się przy pytaniu, czy rośliny piją wodę. A jeśli tak, to w jaki sposób?

Część 1

Potrzebne materiały:

• bukiet polnych kwiatów lub kupnych, np. margerytek lub róż oraz pęczek selera naciowego lub zwykłego (potrzebna roślina o wyraźnie zaznaczonych „nerwach” – naczyniach w łodydze);
• barwniki spożywcze lub atrament w różnych kolorach;
• szklane kubki.

Nauczyciel wraz z dziećmi dzieli przyniesione kwiaty na małe bukiety lub pojedyncze sztuki.

W przygotowanych kubkach uczniowie sporządzają kolorowe roztwory wody z barwnikami.

Kwiaty oraz łodygi selera (nie usuwać liści) umieszcza się w kubkach. Jeden z kubków powinien zawierać czystą wodę.

Na kubkach można zaznaczyć markerem poziom wody.

Zadanie najlepiej przeprowadzić jest w piątek, a w poniedziałek obejrzeć jego rezultaty, gdyż rośliny potrzebują trochę czasu, by zaabsorbować wodę.

Część 2

Dzieci oglądają rezultaty przeprowadzonego doświadczenia. Kwiaty zanurzone w barwnikach przybrały inną barwę. Poziom wody w kubeczkach znajduje się poniżej zaznaczonej markerem kreski. Wyniki doświadczenia wskazują na pozytywną odpowiedź zadaną na początku zajęć.

Dzieci powinny podzielić się swoimi spostrzeżeniami.

Opracowała: B. Kilijańska